Von dem Machandelboom

Vergleich der Fassungen von 1812 und 1857

Dies ist ein automatisierter Vergleich der 1. Fassung von 1812 des Märchens "Von dem Machandelboom" (KHM 47) aus dem ersten Band der Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm mit der 7. Fassung von 1857.

Dat is nu all lang heer, woll twee dusentd Joohr, do wasöör daar een riiyk Mann, de hadde eene schöne frame Fru, un se hadden sick beeyde seehr leef, hadden avwerst kene Kinner, se wünschtden sick avwerst seehr welke, un de Fru bedtdd so veel doruüm Dag un Nacht, man se kregen keen und kregen keen. Vör eerenm Huse wasöör een Hoff, daorup stuündn een Machandelboom, ünner denm stuündn de Fru eens in’nm Winter, un schelltd sick eenen Appel, un as se sick den Appel so schelltd, so sneet se sick in’n Finger, un dat Blood feel in den Snee. – a»Ach! seäd de Fru, un süft’d so recht hochog up, un sacheg dat Blood fvör sick an, un wasöör so recht wehmödig, »hadd ick doch een Kind, so rood as Blood un so witt as Snee! – uUn as se dat seäd, so wurdr eehr so recht fröhlich to Moode,: eehr wasöör recht, as schull dat wat warden;. daarDo giüng se to denm Huse, un’t giüng een Maand hen, de Snee vöorgiüng,: un twee Maand, daaro wasöör dat gröön,: un dree Maand, daaro keömen de Blömer uut der Eerde,: un veer Maand, daaro drungen sick alle Bömer in dat Holt, un de grönen Twiyge weeören all in een anner wussen;: daaoor suüngen de Väögelkens, dat dat ganzße Holt schalltd, un de Bleujöiten felen vaon den Bömer,n: daaro wasöör de fyofte Maand wegch, un se stuündn ünner denm Machandelboom, de rooöök so schön;, do spruüng eehr dat Hart vör Freuden, un se feeüll up eere Knee un kunden sick nich laten,: un as de söoste Maand vöorbiy wasöör, daaro wurdren de Früchte dick un staark, do wurdr se ganzß still,: un de söwende Maand, do greep se na den Machandelbeeren un aeett se so niydsch, do wurdr se trurig un krank;: daaro giüng de achte Maand hen, un se reep eeren Mann, un weende un seäd: »wenn ick staarvew, so begraveaf my ünner den Machandelboom! dDo wurder se ganzß getrost, un freutde sick, bett de neegte Maand vöorby wasöör, daaro kreeg se een Kind, so witt as Snee un so rood as Blood;, un as se dat sacheeg, so freutde se sick so, dat se stuürvw.

Daaro begroof eehr Maann se ünner den Machandelboom, un he fuüng an to weenen so seehr; eene Tyd lang, do wurdr dat wat sachter, un daaro he noch wat weend hadd, do heeüll he up, un noch eene Tyd, do naöhm he sick wedder eene Fru.

Mit de twedeten Fru kreeg he eene Dochter, dat Kind avwerst vaon der eersten Fru wasöör een lüttje Söähn, un wasöör so rood as Blood un so witt as Snee. Wenn de Fru eere Dochter so ansaheeg, so hadd se se so lleef, avwerst denn sacheeg se den lüttjen Jung an, un dat giüng eehr so dorch’t Hart, un eehr dücht,d as stuündn he eehr allerwegen in’nm Weg, un dachtd denn man jümmer, wo se eehr Dochter all dats Vörmöägent towenden wull, un de Böse gavf eehr dat in, dat se denm lüttjen Jung ganzß gramm wurd,r un stödd em herüm vaon een Eck in de anner, un bustffd em hier un knuftfd em daaoor, so dat dat aarme Kind jümmer in Angst was;öör. wWenn he denn uut de School kaöhm, so hadd he keene ruhige Steäde.

Eens wasöör de Fru up de Kamer gaan, do kaöhmm de lüttje Dochter ook herup un seäd: »Moder, givf my eenen Appel! »Ja, myn Kind,« seäd de Fru, un gavf eehr eenen schönen Appel uut der Kist,; de Kist avwerst hadd eenen grooten swaaoren Deckel mit een groot schaarp ysern Slott. »Moder,« seäd de lüttje Dochter, »schall Broder nich ook eenen hebben?« Dat vördroööt de Fru, doch seäd se: »ja, wenn he uut de School küummt; uUn as se uut dat Fienster gewaaohr wurde,r dat he kaöhmm, so wasöör dat recht, as wenn de Böse öväwer eehr kaöhmm, un se grappst to, un naöhm eerer Dochter den Appel wedder wegch un seäd: »du schalst nich eehr eenen hebben, as Broder.« Daaro smeet se den Appel in de Kist un maaktd de Kist to;: daaro kaöhmm de lüttje Jung in de Döhr, daaro gavf eehr de Böse in, dat se früntdlich to em seäd: »myn Söähn, wisullt du eenen Appel hebben?« un sacheeg em so hastig an. »Moder,« seäd de lüttje Jung, »wat sühst du greäsig uut,! ja, givf my eenen Appel!.« Daaro wasöör eehr, as schull se em toreden:. »kKumm mit my,« seäd se, un maaktd den Deckkel up, »haahl dy eenen Appel heruut,.« uUn as sick de lüttje Jung henin bücktd, so reet eehr de Böse, bratsch! slooöög se den Deckkel to, dat de Kopp af flooöög un ünner de rooden Appel seell. Daar ävwerleep eehr dat in de Angst, un dacht:d »kundn ick dat vaon my bringen.!« Daar giüng se babwen na eere Stuvew na eerenm Draagkasten un haahlt uut de bävwelste Schuuflade eenen witten Dook, un sett’t den Kopp wedder up den Hals un buünd den Halsbdook so uüm, dat man niks seehn kundn, un sett’t em vör de Döhr up eenen Stoohl un gavf em den Appel in de Hand.

Daaro kaöhmm daaoorna Marleenken to eerer Moder in de Köääke, de stuündn by denmühr un hadd eenen Poutt mit heet Water fvör sik, den rüüöhrtd se jümmer uüm:. »Moder,« seäd Marleenken, »Broder sitt vör de Dööhr un süüht ganzß witt uut, un heddtt eenen Appel in de Hand, ick hevb em beden, he schull my den Appel gevwen, avwerst he antwooöörd my nich, dao wurdr my ganzß gruuoligch.« »Gah nochmaal hen,« seäd de Moder, »un wenn he dy nich antwoorden will, so givf em eens an de Ooren!.« Daaro giüng Marleenken hen un seäd:, »Broder, givf my den Appel!.« avAwerst he sweeg still, daaro gavf se em eens up de Ooren, daaro feel de Kopp herünn, daovwer vaörschraock se sick, un fuüng an to weenen un to raaoren, un leeöp to eerer Moder un seäd: »ach, Moder, ick hebb miynenm Broder den Kopp afslagen!,« un weend un weend un wull sick nich tofreden gevwen:. »Marleenken,« seäd de Moder, »wat hest du daahn! avwerst swiyg man still, dat et keen Miensch maarkt, dat is nu doch nich to ännern; wiy willen em in sSuuhr kaaken.« Daaro naöhm de Moder den lüttjen Jungen un hacktd em in Stückken, ded de in den Poutt un kaaktd em in sSuuhr;. Marleenken avwerst stuündn daarby un weend un weend, un de Traanen feeüllen all in den Poutt, un se bruuktden gaoor keen Solt.

Daaro kaöhmm de Vader to Huus un sett’t sick to Disch, un seäd: »wo is denn miyn Söähn?« Dar droog de Moder eene groote, groote Schöttel oup mit sSwart Ssuuhr, un Marleenken [1] weend un kundn sickh nich hollen. Dao seäd de Vader wedder: »wo is denn miyn Söähn?« »Ach,« seäd de Moder, »he is öväwer Land gaan, na Mütten erer gGroot Oeöhm,: he wull daaoor wat blivywen.« »wWat deait he denn daaoor? un hedft my nich maal Adjüüs segchd?!« »oO he wuldl geern hen, un bed my, obf he daaoor woll söos Weäken blivywen kun,n; he is sjo woll daaoor uphabwen.« »Ach,« seäd de Mann, »my is so recht trurig, dat is doch nich recht, he hadd my doch Adjüüs seaggen schullt.« Mit des fuüng he an to eeäten un seäd: »Marleenken, wat weenst du? Broder wardt woll wedder kamen.« »Ach, Fru,« seäd he do, »wat smeckt my dat EÄten schöön,? givf my meehr!« uUn je meehr he aeet, je meehr wuldl he hebben, un seäd: »geveft my meehr, gy schöhlt niks daaoor af hebben, dat is as wenn dat all myn weeör,.« uUn he aeett un aeett, un de Knakens smeet he all uünner den Disch, bett he allens up hadd. Marleenken avwerst giüng hen na eere Commode un naöhmm uut de uünnerste Schuuf eeren besten syden Dook, un haahlt all de Beenkens un Knakens ünner den Disch heruut, un buünd se in den syden Dook, un droog se vör de Dööhr, un weented cere blödigen Traanen;. daaDoor legäd se se uünner den Machandelboom in dat gröne Gras, un as se se daaoor henlegchd hadd, so wasr eehr mit eenmal so recht licht, un weented nich meer,. dDo fuüng de Machandelboom an sichk to bewegen, un de Twyge deden sichk jümmer so recht vaon eenanner, un denn wedder tohoop, so recht, as wenn sick eener so recht fröieut un mit de Hände so deait. Mit des, so giüng daar so’n Newel vaon denm Boom, un recht in denm Newel dar brenntd dat as Füühr, un uut datemühr daar floöög so’n schönen Vagel heruut, de suüng so herrlich und floöög hochog in de Luft, un as he wegch wasöör, do wasöör de Machandelboom, as he vörheern west wasöör, un de Dook mit de Knakens wasöör weg,ch. Marleenken [2] avwerst wasöör so recht licht un veörgnöögt, recht as wenn de Broder noch leeft, wdaar. Do giüng se wedder ganzß lustig in dat Huus by Disch un aeett.

De Vagel avwerst flooöög weg,ch un sett’t sick up eenen Goldsmidtt siiyn Huus un fuüng an to singen:

M»mein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

De Goldsmidtt saeett in siyne Waarksteäde un maaktd eene goldlne Kede, daaroörd he den Vagel, de up siyn Dack saeett un suüng, un dat dünktd em so schöön;. dDaar stuündn he up, un as he ävwer den Süll giüng, sdo vörlooöör he eenen Tüffel;. hHe giüng avwer so recht midden up de Strat hen, eenen Tüffel un een Sock an,: siyn Schortfell hadd he vör, un in de een Hand hadd he de goldeln Kede, un in de anner de Tang,; un de Sünn schiiyntd so hell up de Strate,. daaDoor giüng he recht so staan un sacheeg den Vagel an:. »Vagel,« segdcht he do, »wo schöön kanst du singen,! sSing my dat Stück nochmaal.« »Nee,« segdcht de Vagel, »tweemaal sing ick nich umsünst,. gGivf miy de goldeln Kede, so will ick di ey’t nochmaal singen.« »Daoor,« segdcht de Goldsmidtt, »hest du de goldeln Kede, nu sing miy dat nochmaal.« Daaro kaöhm de Vagel un naöhm de goldeln Kede so in de rechte KrallPoot, un giüng vöor den Goldsmidtt [3] sitten un suüng:

M»mein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach watts eevör’n schöön Vagel biün ick.

Daaro floög de Vagel wegch na eenenm Schooster un sett’t sick up den siiyn Dack un suüng:

M»mein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen, söucht alle meine Beenikchen, un bindet sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

dDe Schooster höörd dat, un leep vör siyn Dööhr, in Hemdsaarmels, und sacheeg na siiyn Dack, un mustsd de Hand vör de Oogen hollen, dat de Sünn em nich blendt:. »Vagel,« segdcht he, »wat kannst du schöön singen!.« Dao reeööp he in siiyn Dööhr hernin: »Fru, kumm mal heruut, daar is een Vagel,:h mal den Vagel, de kann maal schöön singen, daDo reeööp he siiyn Dochter un Kinner un Gesellen, Jung un Maagd, un kseemen all up de Straat, un seegen den Vagel an, wo schöön he wasöör, un he hadd so recht roode, un gröne Feddern, un uüm den Hals wasöör dat as luter Gold, un de Oogen bliünkten em inm Koopp, as Steern.« »Vagel,« seägd de Schooster, »nu sing miy dat Stück nochmaal.« »Nee,« segdcht de Vagel, »twee maal sing ick nich umsünst, du möust my wat schenken.« »Fru seäd de Mann, »gah na dem Dön-böhn: up denm böväwelsten Boord, door staan een paaPoor roode Schoö, de bring heruünn;.« daarDo giüng de Fru hen un haahlt de Schoö. »Daoor, Vagel,« seäd de Mann, »nu sing miy dat Stück noch maal,.« daarDo kaöhmm de Vagel un naöhmm de Schoö in de linke Klau, und floöög wedder up dat Dack un suüng:

M»mein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen, söucht alle meine Beenikchen, un bindet sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick:

uUn as he uutsungen hadd, so flooöög he weg,ch: de Kede hadd he in de rechte un de Schoö in de linke Klau, un he flooöög wyt wegch na eene Mähl, un de Mähl giüng »klippe klappe, klippe klappe, klippe klappe – uUn in de Mähl daaoor seeten twintig Mählenburschßen, de haugtden eenen Steen un hacktden »hick hack, hick hack, hick hack,« un de Mähl giüng »klippe klappe, klippe klappe, klippe klappe.« Daaro giüng de Vagel up eenen Lindenboom sitten, de vör de Mähl stuündn und suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t,«

do höörted een up,

»mein Vadter der mich attß,«

do höörtden noch twee up, un höörtden dat:,

»mein Schwester der Marleenikchen«

do höörtden wedder veer up,

»söucht alle meine Beenikchen, un bindet sie in eein seiden DookTuch,«

nu hacktden noch man acht,

»legts unnter« <s/blockquote> << /ins>p clanss="fl">nu noch man fyvew,span> <blockquote> << /ins>span>»den Machandelbooaum <s/blockquote> << /ins>p clanss="fl">nu noch man een.span> <blockquote> << /ins>span>k»Kywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick.!«

daarDo heeüll de lezte ook up, un hadd dat lezte noch höörd. »Vagel,« segdcht he, »wat singst du schöön,! laat my dat ook hören, sing my dat noch maal!.« »Nee,« segdcht de Vagel, »twee maal sing ick nich umsünst, givf my den Mählensteen, so will ick dat noch maal singen.« »Ja,« segdcht he, »wenn he miy alleen toörd, so schullst du em hebben,.« »jJa,« seäden de annern, »wenn he nochmaal singt, so schall he em hebben;.« darDo kaöhmm de Vagel herünn, un de Möllers fsaat’n all twintig mit Bööhm an, un bööhrtden den Steen up, »hu uh uhp, hu uh iuhp!, hu uuh uhp!« daarDo stacöök de Vagel den Hals döör dat Lock, un naöhm em üm as eenen Kragen, un flooöög wedder up den Boom, un suüng:

M»mein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen, söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick!«

uUn as he dat uutsungen hadd, dao deed he de Flünk vaon eenanner, un hadd in de rechte Klau de Kede un in de linke de Schoö un üm den Hals den Mählensteen, un floog wiiyt wegch na siynes Vaders Huse.

In de Stuvew saeett de Vader, de Moder un Marleenken by Disch, un de Vader seäd: »ach, wat waart miy licht, miy is recht so good to Mode »Nä,« nee! seäd de Moder, »my is recht so angst, so recht, as wenn een swaaoor Gewitter küummt.« Marleenken avwerst saeett un weend un weend, daar kaöhmm de Vagel aunflegen, un as he sick up dat Dack sett’t, »ach segäd de Vader, »miy is so recht freudig un de Sünn schiiynt buten so schöön, my is recht, as süchull ick eenen ollen Bekannten wedderseehn, – n»Nee,« seäd de Fru, »my is so Aangst, de Teeäne klappern miy, un dat is miy as Füühr in den Adern, uUn se reet sick eehr Liiyfken up un so meehr;, avwerst Marleenken saeett in een Eck un weende, un hadd eeren Platen voör de Oogen, un weende den Platen gansß messßnatt;. daarDo sett’t sick de Vagel up den Machandelboom un suüng:

M»mein Modutter der mich schlacht’t

daarDo heeüll de Moder de Ooren to, un kneep de Oogen to, un wouldl nich seehn un hören, avwer dat bruustde eehr in de Ooren, as de allerstaarkste Storm, un de Oogen brenntden eehr un zacktden as Blitz:.

»mein Vadter der mich attß,«

»Ach, Moder,« segdcht de Mann, »daaoor is een schöön Vagel, de singt so herrlich, de Sünn schiiynt so warm, un dat rückt als luter Zinnemamen

»mein Schwester der Marleenikchen«

daarDo leäd Marleenken den Kopp up de Knee un weende in eens wegch, de Mann avwerst seäd: »ick ga hernuut, ick mutt den Vagel dicht by sehn; »aAch, gah nich,« seäd de Fru, »my is as bevtewd dat ganzße Huus, un stünn in Flammen;.« avAwerst de Mann giüng hernuut un sacheeg den Vagel an:.

»söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein seiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick!«

mMit des leet de Vagel de goldelne Kede fallen, un se feel denm Mann jüst um den Hals, so recht hier herüm, dat se recht so schöön past; sdaar.

Do giüng he herin un seäd: »süh, wat is dat vör een schöön Vagel, heftt miy so ne schöne goldlne Kede schenktd, un süht so schööne uut;.« dDe Fru avwerst wasöör so Aangst, un feeüll langs in de Stuvew hen, un de Mütz feeüll eehr vaon denm Kopp. Do daar suüng de Vagel wedder:

M»mein Modutter der mich schlacht’t

a»Ach, dat ick dusend Fuöder uünner de Eerde weeöör, dat ick [4] dat nich hören schull!«

»mein Vadter der mich attß,«

daarDo feeüll de Fru vör dood nedder,.

»mein Schwester der Marleenikchen,«

a»Ach,« seäd Marleenken, »ick will ook hernuut gahn un seehn opf de Vagel miy wat schenkt, daarDo giüng se hernuut,.

»söucht alle meine Beenikchen, und bindt sie in eein seiden DookTuch,« </blockquote> << /del>sp class="fl"n>daarDo smeet he eehr de Schoöh heruünn.span> <blockquote> << /del>span>»legts unnter den Machandelbooaum,. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick!«

Daaro wasöör eehr so licht un frölich,. daarDo truck se de nieen rooden Schoö an, un danstßd un spriüng herinn;. a»Ach,« seäd se, »ick wasöör so trurig, as ick hernuut giüng, un nu is miy so licht, dat is maal een herrlichen Vagel, hett miy een Paaoor roode Schoö schenkt!d.« »nNee,« seäd de Fru, un spruüng up, un de Haoor stuünnen eehr to Baarge as Füührsflammen, »miy is as schull de Werldt uünner gahn, ick will ook hernuut, opf miy lichter warden schull,.« uUn as se uut de Dööhr kaöhmm, bratsch! smeet eehr de Vagel den Mählensteen up den Kopp, dat se ganzß tomatsch;t dwurr. De Vader un Marleenken höörden dat un giüngen hernuut,: daro giüng een Damp un Flamm un Füühr up vaon der Steeäd, un as dat vorby wasöör, dao stuündn de lüttje Broder door, un he naöhmm siynen Vader un Marleenken biy der Hand, un weeören all dree so recht vergnöögt un giüngen in dat Huus by Disch, un eeten.


Weitere Vergleiche von "Von dem Machandelboom"