Von dem Fischer un syner Fru

Vergleich der Fassungen von 1819 und 1850

Dies ist ein automatisierter Vergleich der 2. Fassung von 1819 des Märchens "Von dem Fischer un syner Fru" (KHM 19) aus dem zweiten Band der Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm mit der 6. Fassung von 1850.

Daar wasöör maal eens een Fischer un siiyne Fru, de waantden tosamen in’n Pisßpoutt, dicht an der See, un de Fischer giüng alle Dage hen un angelt,d: un ging he hangeld un lange Tild.

DaarSo saeett he ook eens an de See biy de Angel, un sacheeg jümmer in dat blanke Water, henin: un he sach ümmeret una dse Angelt.

Do – daar giüng de Angel to Grun’nd, deep uünner, un as he se heruttrecktphaald, so haaltd he eenen grooten Butt heruut. Do d de Butt sed’ to em: »hör mal, Fischer, ik bidd diy, dlaatt du miy lewen lettst, ick biün keen rechten Butt, ick biün een verwünschten Prins. Wat helpt dy dat, dat du my doot maakst? ik würr dy doch nich recht smecken: sett miy wedder in dat Water un laat miy swemmen.« »Nu,« seäd de Mann, »du bruukst nich so veele Wooöörd to maken, eenen Butt, de spreken kann, hadd ick doch woll swemmen laten.« DaarMit des sett’t he enm wedder in dat blanke Water, udo güng de Butt ging fuurts weg to Grunnd un leet eenen langen Striypen Bloot achinnter sichk.

Deo Mastünn avder Fistcher up un giüng tona siiyne Fru in’n Pisßpoutt.

»Mann,« unsäd vdertellt eeFru, dat »hest eenen Bdu hüütt niks faungen hadd»Ne,« d de hMaddnn, to»ik emfüng segnen Butt, de säd he weeöör een verwünschten Prins, daaro hadd hebb ik em wedder swemmen laten.« »Hest du diy denn nixks wünschtd?« seäd de Fru. »Nee! seäd de Mann, »watt schull ick miy wünschen?« »Ach! seäd de Fru, »dat is doch öväwel, hyr man jümmer in’n Pisßpoutt to waanen, dat is so stinkigt un dris so eceklig: hier,du gha dudst uns doch hene unlüttje Hütt wünschen kunnt. Ga noch hen un roop em: segg em wy wählt ’ne lüttje Hütt! hebben, he dait dat gewiß.« »Ach,« säd den Mann, »wat schull ik datoor nioch hengaan?« »I,« soäd rdec Fru, »du haddst, em doch gifungen, un hest hem wedder swemmen laten, he dait dat gewiß. SGa glyk hen.« De, Mann wull noch nich recht, wull awerst syn Fru ook nich to weddern syn un güng hen knamm, der See.

As he door köhm, wasöör de See gansß gröön un geel un goorö n,ich dmeer so blank. So giüng he an dat Water staan, und seäd:

»Maändntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje!, Buttje in der See!, Mimyne Fru, de Ilsebill, Wwill nich so, as ick wol will.«

Daaro kaöhm de Butt answemmen und seäd’: »na, wat will se denn?« »Ach! seäd de Mann, »ick hevbb diy doch faungen häatt, nu seäd miyne Fru, ick hadd miy doch wat wünschen schullt,. sSe mag nich meer in’n Pisßpoutt wanen, se wull geern ne Hütt hebben»Ga man hen,« seäd de Butt, »se ihett se all daar in

Daaro giüng de Mann hen, und siiyne Fru seetu ndich meer in’n Pißputt, dar stünn awerst ene lüttje Hütt, iun syne Fru seet vör de Dööhr, up ene Bänk. Do nöhm syne Fru em by de Hand un säd to em: »kumm man herin;,h, nu is dat doch veel beter!.« UDo gündgen se henin, un in daare Hütt was een lüttjen Vörplatz un ene lüttje herrliche Stuwe un Kamer, unwo jem ener Bedd stünn, un Köcääk und Spysekaamer, allens up dat beste mit Gerädschoppen, un up dat schönnste upgefleyt, Tinntüüg un Mischen an class="c">(Messing), wat sik darin höört. Un achter was ook een lüttje Gaarn Hof mit Hönern un Aanten, un en llüttjen Goorhand mit Grönigkeiten un eeAast n Hoffclass="c">(Obst). »Süh,« da wdeeren HöneFr und, A»is danten. »Anich nett?« »Ja,« seäd de Mann, »so schall’t blywen, nu wiählln wiy recht vergnöögt lewen.« »JDa,t wähl wy uns bedenken« d de Fru,. wMi willnt vdersök eeten se wat und güngen to Bedd.«

So giüng dat nu wol een acht oder veertein Daag, daro seäd de Fru: »hör, Mann!, de Hütt wart mis ook goor to eng, un de Hoff un de Gaaoorn is so kleen: de Butt hadd uns ook wolü em grött,er iHuus schenken kunnt. Ik much wioll in eenem grooten steenern Slott wanen;: ga hen tuom Butt, he schall uns een Slott schaffenken»Ach, Fru,« säd de Mann, »de Hütt is jo god noog, wat wähl wy in’n Slott wanen.« »I wat,« säd de Fru, »ga du man hen, de Butt kann dat jümmer doon.« »Ne, Fru,« säd de Mann, »de Butt hett uns eerst de Hütt gewen, ick mag nu nich all wedder kamen, den Butt mügtuchd et veördreeten.« – I w»Gatt doch,« seäd de Fru, »he kann dat recht good, und deeait dat geern,; ga du man hen!.« Daar ging derm Mann henwöör un siiyn Hart waso swoor, un wull nich: hem soäd by sik sülwar;en »dat is nich recht,« he güng awerst bidoch hen.

As he an de See kaöhm, wasöör dat Water gansß vigelett un dunkelblau un gragu un dick, unk goor nich melblaer so gröön un geel, doch wasöör’t noch still,. darDo giüng he staan un seäd:

»Mandntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje, Buttje in der See!, Mimyne Fru, de Ilsebill, Wwill nich so, as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach,« seäd de Mann, ghanzlf bedrövdöft, min»se Fru will in een groot steenern Slott wanen.« »Ga man hen, se steait vör deröhr« seäd de Butt.

Daar giüng de Mann hen un dachd he wull na Huusii gaan, as he Faweru stun daar vkörhm, eeso stünen door ’n grooten stenern Pallast., »Süun Masynn, Fru stünn ewen up de sTre,pp un watull henin gaan: do nöhm se em by date Hand un scäd »kumm man höerein!.« Mit des giüng he mit ehr henin, sun in dem Slott wöör ene grosote Dehl mit marmelstenern hAsters (Estrich)n>, un daar weeören so veel Bedeenters, de reten de grooten Dören up, un de Wäende weeören all blank un mit schöne Tapeten, un in de Zimmers luter goldlne Stööhl un Dischen, wun krystallen Kroonlüchters hüngen ian dem Bähn, un so wöör dat all de Stuw,en un Kachtmers mit Footdeken: un dat SAeten un de alolerbeste Wyn stünn wup den Dischen as wenn se breken Gwullen. Un aachtern dem Huse wöör ook ’n grooten Hof mit Peerd- un Kohstall, un Kutschwagens up dat allerbeste, ook was door en groten herrlichen Goorn mit de schönnsten Blomen un fyne Aastbömer, un en Lustholt wol ’ne halvwe Miiyl lang, daaoor in weören Hirsche,n un Reeh un Hasen, udrin upn dallens Hoffwat Köh-man usik jümmer wünschen mag. »Na,« säd Pdee Frdu, »is datäll. nu nich schön?« »Ach! ja,« seäd de Mann, »so schall’t ook blywen, nu wiählln wiy ook in dat schöne Slott bliwanen, un wähln tofreden siyn!.« »Dat wiählln wiy uns bedenken,« seäd de Fru, »un wiähllen’t beschlapen.« Mit des giüngen se to Bedd.

Den annern Morgen waaktd de Fru to eerst up, dat was alljüst Dag:, daun seeg uutö jem ehr Bedd sdat herrliche Land vör sik liggen. Der Mann reckd sik noch, do stödd se em mit denm Ellbagen in de Siiyd un seäd: »Mann, stah up, wiun kyk möal uut dem Fenster. Süh, kunnen wy nich König warden öväwer all daüt Land? Ga hen tom Butt, wy wählt König syn»Ach!, Fru,« seäd de Mann, »wat wuählln wiy König wardesyn,! ick mag nich König siiyn;.« »Na,« d de Fru, »wult du nich König syn, so will ick König syn. Ga hen tom Butt, ik will König syn»Ach!, Fru,« seäd de Mann, »wo kannt wullst du König siyn,? de Buatt müagt datik em nich dooseggen.« »MaWorum nn,ich?« seäd de Fru, »ga stracks hen, ick möutt König siyn.« Daaro giüng de Mann hen un wasöör gansß bedrövd,ft dat siyne Fru König warden wull. »Dat is nich recht un is nich recht,« dachd de Mann. He wull nich hen gaan, güng awerst doch hen.

Un as he an de See kaöhmm, do wasöör sde allSee gansß swartgragu, un dat Water geertd so vaon uünnen up un stünk ook ganß fuul. Daaro giüng he staan un seäd:

»Mandntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje, Buttje in der See!, Mimyne Fru, de Ilsebill, Wwill nich so, as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach! seäd de Mann, min»se Fru will König warden.« »Ga man hen, se is’t all,« seäd de Butt.

Daaro giüng de Mann hen, un as he na denm Pallast kaöhmm, so wöör dat Slott veel grötter worren, mit enem grootem Toorn dun herrlyken Zyraat doran: un de Schildwacht sotünn vor de Döhr, un dar wören so väle Soldaten un Pauken un Trumpeten,. uUn as he iin dat Huus köhm, so wöör allens Fvon purem Marmelsteen mit Gold, un sammtne Deken un groote gollne Quasten. Do güngen de Dören von dem Saal up, door de ganße Hofstaat wöör, un syne Fru seet up enem hogen Troon vaon Gold un Demant, un hadd eene groote goldlne Kroon up un den Zepter in der Hand von purem Gold un Edelsteen, un up beiyden Siiyden biy eehr daar stuündnen söes Jumfern in ene Reeg, jümmer eene eenen Kops lüttjer as de annere. »AcDo güng h,e setaan und de M»annch, Fru, biüst du nu König?« »Ja,« seäd sde Fru, ick»nu biün ik König.« UDo stünn he un seeg se an, un as he se do eren Flach << /ins>sopan class="c">(eine WZeit leang) so anseehn hadd, so seäd he: »ach, Fru!, wat lett dat schöön, wenn du König biüst,! nu wiählln wiy ook nichks meer wünschen.« »Nee, Mann,« seäd sde Fru, miun dwöör ganß unruhig, »my waart date Tyd und Wyl all to lang, ick kann dat nich meer uuthollen. Ga hen tom Butt, König biün ick, nu möutt ick ook Kaiser warden!.« »Ach!, Fru,« seäd de Mann, »wat wullst du Kaiser warden?« »Mann,« seäd se, »ga tuom Butt, ick wuill Kaiser siyn.« »Ach!, Fru,« seäd de Mann, »Kaiser kann he nich maken, ick mag denm Butt dat nich seggen; Kaiser »Iis man eenmal im Reich: Kaiser kann bde Butt jo nich maken, dat kann un kann he nigch.« »Wat,« seäd de Fru, »ik bünn König un du biüst mian myn Mann, wullt du glyk hengaan? gliiyk ga hen, Dkann he König maken, kann he ook Kaiser gmaken, ik will un will Kaiser syn; glyk ga hen.« Do mussd he hengaan. Do de Mann awer hengüng, wöör em ganß bang, un as he so giüng, dachtd he: by sik »diüt geait un geait nich good,: Kaiser is to unutveörschaamt, de Butt wardt am Ende möde

Mit des kaöhmm he an de See, dato Watewöör wasde See noch gansß swart un dick un füng al so von ünnen up to geeren, dat et so Blasen smeet, un et giüng so eein Keekwind ävwer hen, dat daet sik so köhretd; un de Mann wurr groen an class="c">(grauen). Do giüng he staan und seäd:

»Mandntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje, Buttje in der See!, Mimyne Fru, de Ilsebill, Wwill nich so, as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach, Butt,« seäd he, »miyn Fru will Kaiser warden.« »Ga man hen, seäd de Butt, »se is’t all.«

Daaro giüng de Mann hen, un as he door köhm, so wöör dat ganße Slott von poleerktem Marmelsteen m,it albasternen Figuren und gollnen Zyraten. Vör de Döhr marscheerden de Soldaten, un se blösen Trumpeten und flögen Pauken un Trummeln: awerst iin dem FHuse da güngen de Baronen un Grawen upn Herzogen man so as Bedeenters herüm: do maakden se em de Dören up, de von luter Gold wören. Und as he herinköhm, dogor seet syne Fru up enem Troon, de wasöör vaon een Stück Gold, un wöör wol twe Myl hoog: un hadd eene groote gollne Kroon up, de wasöör wdre Elen hoog un mit Briljanten un Karfunkelstween Ellbesett’t: in de ene Hand hoch,adde bse den Zepter un in de annere Hand den Reichsappel, un up beyden Siiyden by eer daoor stuünnen de Trabanten so in twe Regen, jümmer een lüttjer as de annere, von denm allergröttesten Riysen, de wöör twe Myl hoog, bet to denm allerlüttjesten Dwaark, de wasöör man so lang,root as miin lüttje Finger. VoUn vör eehr dar stuündnen so veele Fürsten un GHeravzogen,. daDoor giüng de Mann tunnschern staan, un seäd: »Fru!, biüst du nu Kaiser?« »Ja,« seäd se, »ick biün Kaiser.« Do »Acgüng h!e staan un bedseeg dse Mannsik so recht, un sacs he se so’n reFlacht ansehn hadd, so säd he »ach, Fru, watt lett dat schöön, wenn du Kaiser biüst.« »Mann,« seäd se, »wat steaist du daaoor,? ick biün nu Kaiser, nu will ick äawerst ook Paabst warden, ga hen tom Butt»Ach!, Fru,« seäd de Mann, »wat wiulst du man nich? Paabst kannst du nich warden, Paabst is man eenmaal in der ChKristenheait, dat kann he doch nich maken»Mann,« seäd se, »ick will Paabst warden, ga glyk hen, ik möutt hüüt noch Paabst warden.« »Ne, Fru,« seäd hde Mann, »dato Pmabstg ikan dem Butt nich makseggen, dat geait nich good, dat is to groff, tom Paabst kann de Butt nich maken»Mann, wat Snack!« säd de Fru, »kann he Kaiser maken, kann he ook Paabst maken,. gGa fuuoorts hen, Dik bünn Kaaiser giung deu büst man myn Mann, wult du wol hen,gaan?« Do wurr he bang un güng hen, em wöör awerst gansß flau, un zitterd un beewd, un de Knee un de Waden slakkertden em. Un dar streek so’n Wind äwer dat Land, un butde Wolken flögien, as dat düster wurr gegen Awend: de WBläder waiden von den Bömern, un dat Water wagüng un bruus,d as kaakd dat, un platschd an dat Aever, un von feern seeg he de Schepen, de schoöten in der Noot, un danstßden un spruüngen up den Bülgen,. dDoch wasöör de Himmel in de Midde noch so’n beeitten blagu in de Midd, awerst an den Siiyden, daaoor toog dat so recht rood up, as een swaaohr Gewitter. Dao giüng he recht vörzufft << /ins>span class="c">(verzagt)an> staan in de Angst un seäd:

»Mandntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje, Buttje in der See!, Mimyne Fru, de Ilsebill, Wwill nich so, as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach! seäd de Mann, miin»se Fru will Paabst warden.« »Ga man hen, sed de Butt, se is’t all.« säd de Butt.

Daaro giüng he hen, und as he daaoor kaöhmm, so wöör dattr asi en groote FKiruch mit lupter Pallasteens ümgewen. TrDoor drän,gd he sik dorch dat Volk: inwendig was tawer allens Mmil’t dausend un dausend Lichtern erleuchtet, un syne Fru wöör in luter Gold gekledet, un seet noch up enem veel högeren Troon, un hadde dree groote gollne Kroonen up, un uüm eehr dar was so veel vaon geistliykem Staat, un up beyden Siiyden biy eehr, daaoor stuündnen twee Reegen Lichter, dat gröttste so dick un groot as de aller gröttste Toormn, bet to datem alle rklütteensten Köäken-Llicht; un alle de Kaisers un de Königen de legen vör ehr up de Kne un küßden ehr den Tüffel. »Fru,« seäd de Mann, un sacheeg se so recht an, »biüst du nu Paabst?« »Ja,« seäd se, »ick biün Paabst!.« Do »Agüng he staan un seeg se recht an, Fru,n dat wöör as wenn he in de hell Sunn seeg. As he se do en MFlach ansehn hadd, so segt he »ach, Fru, wat lett dat schöön, wenn du Paabst biüst; Se seet awerst ganß styf as en Boom, un rüppeld un röhrd sie nich. Do säd he »Fru, nu wesy tofreden, nu du Paabst biüst, nu kannst du doch nixks meer warden.« »Dat will ick miy bedenken,« seäd de Fru,. Mit daares giüngen see beeyde to Bedd, awerst se wasöör nich tofreden, und de Girigkhait leet se nich slapen, se dachd jümmer wat se noch warden wull.

De Mann sleep recht good un fast, he hadd den Dag veel lopen, de Fru awerst kunn goor nich inslapen, un smeet sik von een Syd to der annern de ganße Nacht un dachd man jümmer, wat se noch wol warden wkullnn, un kunn sik doch up niks meer besinnen. Mit des gingwull de Sünn up; hgaan, un as se dat Morgenrood seeg, richt’d se, asik äwer End im Bedd un seeg door henin, un as se uut denm Fienster de Sünn so herup kamen seeg, »ha,« dachd se, »kaunn ick nich ook de Sünn un de Maan upgaan laten?« d»Maarnn,« wurde se recht so grimmig, un stödd em mit derm Ellbagen Mainn ade Ribben:, »Mwannak up, ga hen tuom Butt, ick will warden, as de lewe Gott!.« dDe Mann was noch meist imn’n Slaap, avwerst he veörschraock sichk so, dat he uut denm Bedd feeüll. »Ach!He Fru, smeend he, ghadd sink vörhöördi un bliwreef Pabst.«ik de »NOge,n uut un seäd de»ach, Fru, wat säd’st du?« »Mann,« rsäd se, »wetnn sik nich de Sünn un de Matan Liivkean up,gaan ick bilaten, unich rmutt dat so ansehign, dat de Sünn un de Maan upgaan, ik kann dat nich uuthollen, weunn ich debb kenne geruhige Stund meer, dat ik se Mnich sülwst kaann upgaan laten.« Do see,g unse kem so recht gräsig an, sdat em so’ni Schudder ooäwerleep. »Glyk upgaan lathen, ick mötwill warden, as de lewe Gott!.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, un füll vör eer up de Knee, »dat kann de Butt nich,. Kaiser un Paabst kann he maken, awerik bidd dy, stla in dy un blyf Paabst Do kaöhm se in de Booshait, de Hoor flögenic ehr so »Mawild üm denn Kopp, do reet sed sik dat Lyfken up, un sachgeef em eens mit dem Foot un schreced »ik holl dat gräsnigch uut, ickun wiholl warden ast denich längewer Gouutt, wult du hengaan?« gDo slööpd he siik hde Büxen to’man Buttn leep wech as unsinnig.«

Dat fBuur dten Mawer günng so döe Storchm, deun Glebruusder, dat he bkuum up dewtn vFör Ateng st;aan bkutenn: awde Huser giung de StoBömer waiden üm, un date Ballarge Bömbeewden, un de Felsenstücken rumwllden igten de See, un de Himmel wasöör gansß pickswart, un dat dunnertd un blitzt;, daar sach maun in de See güng in so hoge swarte hoge Bülgen as Kirchentöörn un as Baarge, un de hadden babwen all eene witte Kroon vaon Schuum up. Do schre he, daun kun syn egen Woord nich höre:n,

»Mandntje!, Mandntje!, Timpe Te!, Buttje, Buttje in der See!, Mimyne Fru de Ilsebill, Wwill nich so, as ick woll will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach! seäd he, »se will warden as de lewe Gott.« »Ga man hen, se sitt all wedder in’n Pisßpoutt. «

Daaoor sitten se noch bet up üt upn diüssen Dag.


Weitere Vergleiche von "Von dem Fischer un syner Fru"