Von dem Machandelboom

Dat is nu all lang heer, woll twee dusend Joohr, do wasöör daar een riiyk Mann, de hadde eene schöne frame Fru, un se hadden sick beeyde seehr leef, hadden avwerst kene Kinner, se wünschtden sick avwerst seehr welke, un de Fru bedtd’d so veel doruüm Dag un Nacht, man se kregen keen un kregen keen. Vör eerenm Huse wasöör een Hoff, daorup stuündn een Machandelboom, ünner denm stuündn de Fru eens in’nm Winter, un schelltd sick eenen Appel;, un as se sick den Appel so schellt, so sneet set sick in’n Finger, un dat Blood feel in den Snee. – »Ach!,« seäd de Fru, un süfst’d so recht hochog up, un sacheg dat Blood fvör sick an, un wasöör so recht wehmödig, »hadd ick doch een Kind, so rood as Blood un so witt as Snee!.« – uUn as se dat seäd, so wurdr eehr so recht frölich to Moode,: eehr wasöör recht, as schull dat wat warden. Daaro giüng se to denm Huse, un’t giüng een Maand hen,; de Snee vöorgiüng,: un twee Maand, daaro wasöör dat gröön,: un dree Maand, daaro keömen de Blömer uut der Eerde,: un veer Maand, daaro drungen sick alle Bömer in dat Holt, un de grönen Twiyge weeören all in een anner wussen;: daaoor suüngen de Väögelkens, dat dat ganzße Holt schalltd, un de Bleujöiten felen vaon den Bömer,n: daaro wasöör de fyofte Maand wegch, un se stuündn ünner denm Machandelboom, de rooöök so schön;, do spruüng eehr dat Hart vör Freuden, un se feeüll up eere Knee, un kunden sick nich laten,; un as de söoste Maand vöorby wasöör, daaro wurdren de Früchte dick un staark, do wurdr se ganzß still,; un de söwende Maand, doa greep se na den Machandelbeeren, un aeett se so niydsch, do wurdr se trurig un krank; daaro giüng de achte Maand hen, und se reep eeren Mann, un weende un seäd: »wenn ick staarvew, so begraveaf my ünner den Machandelboom!.« dDo wurder se ganzß getrost, un freutde sick, bet de neegte Maand vöorby wasöör, daaro kreeg se een Kind, so witt as Snee un so rood as Blood;, un as se dat sacheeg, [1] so freutde se sick so, dat se stuürvw.

Daaro begroof eehr Maann se ünner den Machandelboom, un he fuüng an to weenen so seehr;: eene Tyd lang, do wurdr dat wat sachter, un daaro he noch wat weend hadd, do heeüll he up, un noch eene Tyd, do naöhm he sick wedder eene Fru.

Mit de twedeten Fru kreeg he eene Dochter, dat Kind avwerst vaon der eersten Fru wasöör een lüttje Söähn, un wasöör so rood as Blood un so witt as Snee. Wenn de Fru eere Dochter so ansacheeg, so hadd se se so leef, avwerst denn sacheeg se den lüttjen Jung an, un dat giüng eehr so dorch’t Hart, un eehr dücht,d as stuündn he eehr allerwegen in’nm Weg, un dachtd denn man jümmer, wo se eehr Dochter all dat Vörmöägent towenden wull;, un de Böse gavf eehr dat in, dat se denm lüttjen Jung ganzß gramm wurdr, un stödd em herüm vaon een Eck in de anner, un buftfd em hier, un knuftfd em daaoor, so dat dat aarme Kind jümmer in Angst was;öör. wWenn he denn uut de School kaöhm, so hadd he keene ruhige Steäde.

Eens wasöör de Fru up de Kamer gaan, do kaöhmm de lüttje Dochter ook herup un seäd: »Moder, givf my eenen Appel!.« »Ja, myn Kind,« seäd de Fru, un gavf eehr eenen schönen Appel uut der Kist; de Kist avwerst hadd eenen grooten swaaoren Deckel mit een groot schaarp ysern Slott. »Moder,« seäd de lüttje Dochter, »schall Broder nich ook eenen hebben?« Dat vördroööt de Fru, doch seäd se: »ja, wenn he uut de School küummt;.« uUn as se uut dat Fienster gewaaohr wurde,r dat he kaöhmm, so wasöör dat recht, as wenn de Böse öväwer eehr kaöhmm, un se grappst to, un naöhm eerer Dochter den Appel wedder wegch, un seäd: »du schalst nich eehr eenen hebben, as Broder.« Daaro smeet se den Appel in de Kist, un maaktd de Kist to.«: Daardo kaöhmm de lüttje Jung in de Döhr, daaro gavf eehr de Böse in, dat se früntdlich to em seäd: »myn Söähn, wisullt du eenen Appel hebben?« un sacheeg em so hastig an. »Moder,« seäd de lüttje Jung, »wat sühst du greäsig uut! ja, givf my eenen Appel.« Daaro wasöör eehr, as schull se em torieden:. »kKumm mit my,« seäd se, un maaktd den Deckel up, »haahl dy eenen Appel heruut,.« uUn as sick de lüttje Jung henrin bücktd, so reet eehr de Böse:, bratsch! – slooöög se den Deckel to, dat de Kopp af flooöög un ünner de rooden Appel feeüll. Daar ävwerleep eehr dat in de Angst, un dacht:d »kundn ick dat vaon my bringen.!« Daar giüng se babwen na eere Stuvew na eerenm Draagkasten un haahlt« uut de bävwelste Schuuflade eenen witten Dook, un sett’t den Kopp wedder up den Hals, un buünd den Halsdook so uüm, dat ma’n niks seehn kundn, un sett’t em vör de Döhr up eenen Stoohl, un gavf em den Appel in de Hand.

Daaro kaöhmm daaoorna Marleenken to eerer Moder in de Köääke, de stuündn by denm Füühr, un hadd eenen Poutt mit heet Water fvör sik, den rüüöhrtd se jümmer uüm;. »Moder,« seäd Marleenken, »Broder sitt vör de Dööhr, un süüht ganzß witt uut, un hedtt eenen Appel in de Hand, ick hevb em beden, he schull my den Appel gevwen, avwerst he antwooöörd my nich, dao wurdr my ganzß gruuoligch.« »Gah nochmaal hen,« seäd de Moder, »un wenn he dy nich antwoorden will, so givf em eens an de Ooren!.« Daaro giüng Marleenken hen, un seäd: »Broder, givf my den Appel!.« avAwerst he sweeg still, daaro gavf se em eens up de Ooren, daaro feel de Kopp herünn, daorävwer veörschraock se sick, un fuüng an to weenen un to raaoren, un leeöp to eerer Moder, un seäd: »ach, Moder, ick hebb miynenm Broder den Kopp afslagen!,« un weend un weend, un wull sick nich tofreden gevwen;. »Marleenken,« seäd de Moder, »wat hest du daahn! – avwerst swiyg man still, dat et keen Miensch maarkt, dat is nu doch nich to ännern; wiy willen em in Suuhr kaaken.« Daaro naöhm de Moder den lüttjen Jungen, un hacktd em in Stücken, ded de in den Poutt, un kaaktd em in Suuhr;. Marleenken avwerst stuündn daarby, un weend un weend, un de Traanen feeüllen all in den Poutt, un se bruuktden gaoor keen Solt.

Daaro kaöhmm de Vader to Huus, un sett’t sick to Disch un seäd: »wo is denn miyn Söähn?« Daaro droog de Mooder eene groote, groote Schöttel oup mit sSwart Ssuuhr, un Marleenken weend, un kundn sickh nich hollen. Dao seäd de Vader wedder: »wo is denn miyn Söähn?« »Ach,« seäd de Moder, »he is öväwer Land gaan, na Mütten erer gGroot Oeöhm,: he wull daaoor wat blivywen.« – »Wat deait he denn daaoor? un hedft my nich maal Adjüüs segchd?!« – »O, he wuldl geern hen, un bed my, obf he daaoor woll söos Weäken blivywen kunn,; he is jo woll daaoor uphabwen.« – »Ach,« seäd de Mann, »my is so recht trurig, dat is doch nich recht, he hadd my doch Adjüüs seggen schullt.« Mit des fuüng he an to eeäten, un seäd: »Marleenken, wat weenst du? Broder wardt woll wedder kamen.« – »Ach, Fru,« seäd he do, »wat smeckt my dat EÄten schöön,? givf my meehr!« uUn je meehr he aeet, je meehr wuldl he hebben, un seäd: »geveft my meehr, gy schöhlt niks daaoor af hebben, dat is as wenn dat all myn weeör,.« uUn he aeett un aeett, un de Knakens smeet he all uünner den Disch, bett he allens up hadd. Marleenken avwerst giüng hen na eere Commode, un naöhmm uut de uünnerste Schuuf eeren besten syden Dook, un haahlt all de Beenkens un Knakens ünner den Disch heruut, un buünd se in den syden Dook, un droog se vör de Dööhr, un weented eere blödigen Traanen;. daaDoor legäd se se uünner den Machandelboom in dat gröne Gras, un as se se daaoor henlegchd hadd’, so wasr eehr mit eenmal so recht licht, un weented nich meer. Do fuüng de Machandelboom an sick to bewegen, un de Twyge deden sick jümmer so recht vaon eenanner, un denn wedder tohoop, so recht, as wenn sick eener so recht fröieut, un mit de Häande so deait. Mit des, so giüng daar so’n Newel vaon denm Boom, un recht in denm Newel dar brenntd dat as Füühr, un uut datem Füühr daar floöög so’n schönen Vagel heruut, de suüng so herrlich, un floöög hochog in de Luft, un as he wegch wasöör, do wasöör de Machandelboom, as he vörheern west wasöör, un de Dook mit de Knakens wasöör weg,ch. – Marleenken avwerst wasöör so recht licht un veörgnöögt, recht as wenn de Broder noch leeft, wdaar. Do giüng se wedder ganzß lustig in dat Huus by Disch, un aeett.

De Vagel avwerst flooöög wegch, un sett’t sick up eenen Goldsmidtt siiyn Huus, un fuüng an to singen:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen un bind’t sie in eein syeiden Dook,Tuch legt’s unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach watt evör’n schöön Vagel biün ick!«

De Goldsmidtt saeett in siyne Waarksteäde, un maaktd eene goldlne Kede, daaro höörd he den Vagel, de up siyn Dack saeett, un suüng, un dat dünktd em so schöön;. daarDo stuündn he up, un as he ävwer den Süll giüng, sdo vörlooöör he eenen Tüffel,. hHe giüng avwer so recht midden up de Strat hen, eenen Tüffel un een Sock an,: siyn Schortfell hadd he vör, un in de een Hand hadd he de goldeln Kede, un in de anner de Tang,; un de Sünn schiiyntd so hell up de Strate;. daaDoor giüng he recht so staan, un sacheeg den Vagel an:. »Vagel,« segcht he do, »wo schöön kannst du singen,! sSing my dat Stück nochmaal.« – »Nee,« segdcht de Vagel, »tweemaal sing ick nich umsünst,. gGivf my de goldeln Kede, so will ick di ey’t nochmaal singen.« »Daoor,« segdcht de Goldsmidtt, »hest du de goldeln Kede, nu sing my dat nochmaal.« Daaro kaöhm de Vagel, un naöhm de goldeln Kede so in de rechte KrallPoot, un giüng vör den Goldsmidtt sitten, un suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

Daaro floög de Vagel wegch na eenenm Schooster, un sett’t sick up den siiyn Dack, un suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mitch attß, mein Schwester der Marleenikchen, söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

De Schooster höörd dat, un leep vör siyn Dööhr, in Hemdsaarmels, un sacheeg na siyn Dack, un mustsd de Hand vör de Oogen hollen, dat de Sünn em nich blend’t:. »Vagel,« segdcht he, »wat kannst du schöön singen!.« Dao reeööp he in siiyn Dööhr hernin: »Fru, kumm mal heruut, daar is een Vagel,: süh mal den Vagel, de kann maal schöön singen;.« daDo reeööp he siiyn Dochter un Kinner un Gesellen, Jung un Maagd, un ksee kömen all up de Straat, un segen den Vagel an, wo schöön he wasöör, un he hadd so recht roode un gröne Feddern, un uüm den Hals wasöör dat, as luter Gold, un de Oogen bliünkten em inm Kopp, as Steern.« »Vagel,« seägd de Schooster, »nu sing my dat Stück nochmaal.« »Nee,« segdcht de Vagel, »tweemaal sing ick nich umsünst, du möust my wat schenken.« »Fru,« seäd de Mann, »gah na dem Dön-böBähn: up denm böväwelsten Boord, door staan een paaPoor rode Schoö, de bring heruünn;.« daarDo giüng de Fru hen, un haahlt de Schoö. »Daoor, Vagel,« seäd de Mann, »nu sing my dat Stück nochmaal,.« daarDo kaöhmm de Vagel, un naöhmm de Schoö in de linke Klau, un floöög wedder up dat Dack, un suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

Un as he uutsungen hadd, so flooöög he wegch, de Kede hadd he in de rechte un de Schoö in de linke Klau;, un he flooöög wyt wegch na eene Mähl, un de Mähl giüng »klippe klappe, – klippe klappe, – klippe klappe«: – un in de Mähl daaoor seeten twintig Mählenburschßen, de haugtden eenen Steen, un hacktden »hick hack, – hick hack, – hick hack,« un de Mähl giüng »klippe klappe, – klippe klappe, – klippe klappe.« Daaro giüng de Vagel up eenen Lindenboom sitten, de vör de Mähl stuünd,n und suüng:

»Mmein modMutter der mich schlacht’t,«

do höörted een up,

»mein Vadter der mich attß,«

do höörtden noch twee up, un höörtden dat:,

»mein Schwester der Marleenikchen«

do höörtden wedder veer up,

»söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch,«

nu hacktden noch man acht,

»legts unnter«

nu noch man fyfew,

»den Machandelbooaum;.«

nu noch man een.

»kKywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

daarDo heeüll de lezte ook up, un hadd dat lezte noch höörd. »Vagel,« segdcht he, »wat singst du schöön,! laat my dat ook hören, sing my dat nochmaal!.« »Nee,« segdcht de Vagel, »tweemaal sing ick nich umsünst, givf my den Mählensteen, so will ick dat nochmaal singen.« – »Ja,« segdcht he, »wenn he my alleen tohöörd, so schullst du em hebben.« – »Ja,« seäden de annern, »wenn he nochmaal singt, so schall he em hebben;.« daarDo kaöhmm de Vagel herünn, un de Möllers faat’n all twintig mit Bööhm an, un bööhrtden den Steen up, »hu uh uhp, hu uh iuhp!, – hu uuh uhp!« daarDo stacöök de Vagel den Hals döör dat Lock, un naöhm em üm as eenen Kragen, un flooöög wedder up den Boom, un suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t, mein Vadter der mich attß, mein Schwester der Marleenikchen söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. k»Kywitt, kywitt!, ach watt eevör’n schöön Vagel biün ick!«

uUn as he dat uutsungen hadd, dao deed he de Flünk vaon eenanner, un hadd in de rechte Klau de Kede un in de linke de Schoö un üm den Hals den Mählensteen, un floog wiiyt wegch na siynes Vadters Huuse. –

In de Stuvew satet de Vader, de Moder un Marleenken by Disch, un de Vader seäd: »ach, wat waart my licht, my is recht so good to Mode.« – »Nee!ä,« seäd de Moder, »my is recht so angst, so recht, as wenn een swaaoor Gewitter küummt;.« Marleenken avwerst saeett un weend un weend., Daardo kaöhmm de Vagel anfloegen, un as he sick up dat Dack sett’t, – »ach!,« segäd de Vader, »my is so recht früeudig, un de Sünn schiiynt buten so schöön, my is recht, as süchull ick eenen ollen Bekannten wedderseehn!.« – »Nee,« seäd de Fru, »my is so angst, de Teeäne klappern my, un dat is my as Füühr in den Adern,.« uUn se reet sick eehr Liiyfken up un so meehr;, avwerst Marleenken saeett in een Eck un weende, un hadd eeren Platen voör de Oogen, un weende den Platen gansß messßnatt. Daaro sett’t sick de Vagel up den Machandelboom un suüng:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t,«

daarDo heeüll de Moder de Ooren to, un kneep de Oogen to, un wouldl nich seehn un hören, avwer dat bruustde eehr in de Ooren, as de allerstaarkste Storm, un de Oogen brenntden eehr un zacktden as Blitz:.

»mein Vadter der mich attß,«

»Ach, Moder,« segdcht de Mann, »daaoor is een schöön Vagel, de singt so herrlich, de Sünn schiiynt so warm, un dat rückt as luter Zinnemamen.«

»mein Schwester der Marleenikchen,«

daarDo leäd Marleenken den Kopp up de Knee, un weende in eens wegch, de Mann avwerst seäd: »ick ga hernuut, ick mutt den Vagel dicht by sehn;.« – »aAch, gah nich,« seäd de Fru, »my is, as bevtewd dat ganzße Huus un stünn in Flammen;.« avAwerst de Mann giüng hernuut, un sacheeg den Vagel an:.

»söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch, legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick!«

Mit des leet de Vagel de goldelne Kede fallen, un se feel denm Mann jüst uüm de’n Hals, so recht hier herüm, dat se recht so schöön past; sdaar. Do giüng he herin, un seäd: »süh, wat is dat vör ee’n schöön Vagel, heftt my so ’ne schöne goldlne Kede schenktd, un süht so schööne uut;.« dDe Fru avwerst wasöör so angst, un feeüll langs in de Stuvew hen, un de Mütz feeüll eehr vaon denm Kopp., –do Daar suüng de Vagel wedder:

»Mmein Modutter der mich schlacht’t,«

»Ach, dat ick dusend Fuöder uünner de Eerde weeöör, dat ick dat nich hören schull!«

»mein Vadter der mich attß,«

daarDo feeüll de Fru vör dood nedder,.

»mein Schwester der Marleenikchen,«

»Ach,« seäd Marleenken, »ick will ook hernuut gaahn un seehn, opf de Vagel my wat schenkt;?« daarDo giüng se hernuut,.

»söucht alle meine Beenikchen, un bindt sie in eein syeiden DookTuch,«

daarDo smeet he eehr de Schoöh heruün;n.

»legts unnter den Machandelbooaum;. kKywitt, kywitt!, ach wat eevör’n schöön Vagel biün ick!«

Daaro wasöör eehr so licht un frölich,. daarDo truck se de nieen rooden Schoö an, un danstßd un sprüng herinn;. »aAch,« seäd se, »ick wasöör so trurig, as ick hernuut giüng, un nu is my so licht, dat is maal een herrlichen Vagel, hett my een Paaoor roode Schoö schenkt!d.« »Nee,« seäd de Fru, un spruüng up, un de Haaoor stuünnen eehr to Baarge as Füührsflammen, »my is, as schull de Weldt uünnergahn, ick will ook hernuut, opf miy lichter warden schull;.« uUn as se uut de Dööhr kaöhmm, – bratsch! – smeet eehr de Vagel den Mählensteen up den Kopp, dat se ganzß tomatscht wurr. De Vader un Marleenken höörden dat un giüngen hernuut, daaro giüng een Damp un Flamm un Füühr up vaon der Steeäd, un as dat vorby wasöör, dao stuündn de lüttje Broder door, un he naöhmm siynen Vader un Marleenken biy der Hand, un weeören all dree so recht vergnöögt, un giungen in dat Huus by Disch, un eeten.