Von dem Fischer un syner Fru

Vergleich der Fassungen von 1837 und 1843

Dies ist ein automatisierter Vergleich der 3. Fassung von 1837 des Märchens "Von dem Fischer un syner Fru" (KHM 19) aus dem zweiten Band der Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm mit der 5. Fassung von 1843.

Daar wasöör maal eens een Fischer un siiyne Fru, de waantden tosamen in’n Pisßpoutt, dicht an der See, un de Fischer gieüng alle Dage hen un angelt,d: un gihe ang held heun lange Tild.

DaarSo saeett he ook eens an de See biy de Angel, und sacheeg jümmer in dat blanke Water, henin: und he sach ümmeret una dse Angel:t.

Do daar gieüng de Angel to Grun’nd, deep uünner, un as he se herruttrecktphaald, sao haaltd he eenen grooten Butt heruut. Do säd de Butt sed to em »hör mal, Fischer, ik bidd diy, dlatt du miy lewen, lättst: ick biün keen rechten Butt, ick biün een verwünschten Prins. Wat helpt dy dat, dat du my doot maakst? ik würr dy doch nich recht smecken: sett miy wedder in dat Water, un laat miy swemmen.« »Nu,« seäd de Mann, »du bruukst nich so veele Wooöörd to maken, eenen Butt, de spreken kann, hadd ick doch woll swemmen laten.« DaarMit des sett’t he ean wedder in dat blanke Water, udo güng de Butt gieng fuurts weg to Grun’nd, un leet eenen langen Striypen Bloot achinnter sichk.

Deo Mastünn avderst gFischer up, un güng tona siiyne Fru in’n Pisßpoutt.

»Mann,« unsäd vdertellt eeFru, dat »hest eenen Bdutt niks faungen hadd»Ne, d de hMaddnn, »ik füng enen Butot, dem segtäd he weeöör een verwünschten Prins, daaro hadd hebb ik em wedder swemmen laten.« »Hest du diy denn nixks wünschtd?« seäd de Fru. »Nee,« seäd de Mann, »wat schull ick miy wünschen?« »Ach,« seäd de Fru, »dat is doch öväwel, hyr man jümmer in’n Pisßpoutt to waanen, dat stinkt un is so stineeklig: dun haddst uns dreockigh ene lüttje Hütt wünschiern kunnt, ga du noch hen, un wünroop em: scegg em wy wählt uns ne lüttje Hütt hebben, he dait dat gewißD»Ach,« säd den Mann, »wat schull ik datoor nioch hengaan?« »I,« soäd rdec Fru, »du haddst, em doch fungieng, un hest hem wedder swemmen laten, he dait dat gewiß. SGa glyk hen.« De, Mann wull noch nich recht, wull awerst syn Fru ook nich to weddern syn, un güng hen knamm, der See.

As he door köhm, wasöör de See gansß gröön un geel, un goorö n,ich dmeer so blank. So gieüng he an dat Water staan, und seäd

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Bulttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

Daaro kaöhm de Butt answemmen, und seäd »na, wat will se denn?« »Ach!,« seäd de Mann, »ick hevbb diy doch faungen häatt, nu seäd miiyne Fru, ichk hadd miy doch wat wünschen schullt,. sSe mag nich meer in’n Pisßpoutt wanen, se wull geern ne Hütt hebben.« »Ga man hen,« seäd de Butt, »se ihett se all daar in

Daaro gieüng de Mann hen, un siiyne Fru seetu ndich meer in’n Pißputt, dar stünn awerst ene lüttje Hütt, iun syne Fru seet vör de Döhr up ene Bänk. Do nöhm fyne Fru em by de Hand, un seäd to em »kumm man herin;,h, nu is dat doch veel beter.« UDo gündgen se henin, un in daare Hütt was een lüttjen Vörplatz, un ene lüttje herrliche Stuwe un Kammer, unwo jem ener Bedd stünn, un Köääk und Spysekaamer, allens up dat beste mit Gerädschoppen, un up dat schönnste upgefleyt, Tinntüüg un Mischen an class="c">(Messing), wat sik darin höört. Un achter was ook een lüttje Gaaren Hof mit allHönerhand Gröunigkei Aanten, un en lüttjen HGoff, da weeoren Hmit Grönigkeriten und Aast n class="c">(Obste)n>. »Ach,« säd de Fru, »is dat nich nett?« »Ja,« säd de Mann, »so schall’t blywen, nu wiählln wiy recht vergnöögt lewen.« »JDat wähl wy uns bedenken« d de Fru,. »wMi willnt vdersök eeten se wat, und güngen to Bedd.«

So gieüng dat nu woll een acht oder veertein Daag, daaro seäd de Fru »hör, Mann, de Hütt wart mis ook goor to eng, un de Hoff un de Gaaoorn is so kleen: de Butt hadd uns ook wolü een grött,er iHuus schenken kunnt. Ik much wioll in eenem grooten steenern Slott wanen;: ga hen tom Butt, he schall uns een Slott schaffenken.« »Ach, Fru,« säd de Mann, »de Hütt is jo god noog, wat wähl wy in’n Slott wanen.« »I wat,« säd de Fru, »ga du man hen, de Butt kann dat jümmer doon.« »Ne, Fru,« säd de Mann, »de Butt hett uns eerst de Hütt gewen, ick mag nu nich all wedder kamen, den Butt mügtuchd et veördreeten.« »I wGatt doch,« seäd de Fru, »he kann dat recht good, und deait dat geern,; ga du man hen.« Daar giengm der Mann hen,wöör und siiyn Hart waso swoor, un wull nich: hem soäd by sik fülwar;en »dat is nich recht,« he güng awerst bidoch hen.

As he an de See kaöhm, wasöör dat Water gansß vigelett un dunkelblau un gragu und dick, unk goor nich melblaer so gröön un geel, doch wasöör’t noch still, daro gieüng he staan, un seäd

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Buttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach,« seäd de Mann, ghanzlf bedrövdöft, »miinse Fru will in een groot steenern Slott wanen.« »Ga man hen, se steait vör deröhr,« seäd de Butt.

Daar gieüng de Mann hen, un dachd he wull na Huusii gaan, as he Faweru stun daar vkörhm, eeso stünen door ’n grooten stenern Pallast., »Süun Masynn,« Fru stünn ewen up de sTrepp, »un watull henin gaan, do nöhm se em by date Hand un scäd »kumm man höerein!.« Mit des gieüng he mit ehr henin, sun in dem Slott wöör ene grosote Dehl mit marmelstenern hAsters (Estrich)n>, un daar weeören so veel Bedeenters, de reten de grooten Dören up, un de Wäende weeören all blank un mit schöne Tapeten, un in de Zimmers luter goldlne Stööhl un Dischen, wun krystallen Kroonlüchters hüngen ian dem Bähn, un so wöör dat all de Stuw,en un Kachtmers mit Footdeken: un dat SAeten un de alolerbeste Wyn stünn wup den Dischen as wenn se breken Gwullen, un aachter denm Huse wöör ook ’n grooten Hof mit Peerd- un Kohstall, un Kutschwagens up dat allerbeste, ook was door en grooten herrlichen Goorn mit de schönnsten Blomen un fyne Aaftbömer, un en Lustholt wol ’ne halvwe Miiyl lang, daaoor in weeören Hirsche,n un Reeh un Hasen drin, un up dallens Hoffwat Köh-man usik jümmer wünschen mag. »Na,« säd Pdee Frdu, »is datäll nu nich schön?« »Ach ja,« seäd de Mann, »so schall’t ook blywen, nu wiählln wiy ook in dat schöne Slott bliwanen, un wähln tofreden siyn.« »Dat wiählln wiy uns bedenken,« seädd de Fru, »un wiähllen’t beschlapen.« Mit des gieüngen se to Bedd.

Den annern Morgen waaktd de Fru to eerst up, dat was jüst all Dag:, daun seeg uutö jem ehr Bedd sdat herrliche Land vör sik liggen. Der Mann reckd sik noch, do stödd se em mit denm Ellbagen in de Siiyd, un seäd »Mann, stah up, wiun kyk möal uut dem Fenster. Süh, kunnen wy nich König warden öväwer all daüt Land? Ga hen tom Butt, wy wählt König syn.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, »wat wuählln wiy König wardesyn,! ick mag nich König siyn.« »Na,« d de Fru, »wult du nich König syn, so will ick König syn. Ga hen tom Butt, ik will König syn.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, »wo kannt wullst du König siyn,? de Buatt müagt datik em nich dooseggen.« »MaWorüm nn,ich?« seäd de Fru, »ga stracks hen, ick möutt König siyn.« Daaro gieüng de Mann hen, und wasöör gansß bedrövdst dat siiyne Fru König warden wull. »Dat is nich recht, un is nich recht,« dachd de Mann. He wull nich hen gaan, güng awerst doch hen.

Un as he an de See kaöhmm, do wasöör sde allSee gansß swart gragu, un dat Water geertd so vaon uünnen up, un stünk ook ganß fuul. Daaro gieüng he staan, und seäd

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Buttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach,« seäd de Mann, »miinse Fru will König warden.« »Ga man hen, se is’t all,« seäd de Butt.

Daaro gieüng de Mann hen, un as he na denm Pallast kaöhmm, so wöör dat Slott veel grötter worren, mit enem grootem Toorn dun herrlyken Zyraat doran: un de Schildwacht sotünn vor de Döhr, un dar wören so väle Soldaten un Pauken un Trumpeten, un as he iin dat Huus köhm, so wöör allens Fvon purem Marmelsteen mit Gold, un sammtne Deken, un groote gollne Quasten. Do güngen de Dören von dem Saal up, door de ganße Hofstaat wöör, un syne Fru stet up enem hogen Troon von Gold un Demant, un hadd eene groote goldlne Kroon up, un den Zepter in der Hand von purem Gold un Edelsteen, un up beiyden Siiyden biy eehr daar stuündnen sos Jumfern in ene Reeg, jümmer eene eenen Kopps lüttjer as de annere. »AcDo güng he setaan, und de M»annch, »Fru, biüst du nu König?« »Ja,« seäd sde Fru, »icknu biün ik König.« UDo stünn he, un seeg se an, un as he se do eren Flach << /ins>sopan class="c">(eine WZeit leang) so anseehn hadd, so seäd he »ach, Fru, wat leett dat schöön, wenn du König biüst,! nu wiählln wiy ook nichks meher wünschen.« »Nee, Mann,« seäd sde Fru, »miun dwöör ganß unruhig, »my waart date Tyd und Wyl all te lang, ick kann dat nich meer uuthollen. Ga hen tom Butt, König biün ick, nu möutt ick ook Kaiser warden!.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, »wat wiullst du Kaiser warden.?« »Mann,« seäd se, »ga tom Butt, ick wuill Kaiser siyn.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, »Kaiser kann he nich maken, ick mag denm Butt dat nich seggen; »IKaiser is man eenmal im Reich: Kaiser kann bde Butt jo nich maken, dat kann un kann he nigch.« »Wat,« seäd de Fru, »ik bünn König, un du biüst miian myn Mann, wullt du glyk hengaan? glyk ga hen, kann he König maken, kann he ook Kaiser maken, ik will un will Kaiser syn; glyk ga hen.« Daaro gimussd he hengaan. Do de Mann awer hengüng, wöör em ganß bang, un as he so gieüng, dachtd he by sik »diüt geait un geait nich good,: Kaiser is to uutveörschaamt, de Butt wardt am Ende möde

Mit des kaöhmm he an de See, dato Watewöör wasde See noch gansß swart un dick, un füng al so von ünnen up to gieereng, dat et so Blasen smeet, un et güng so ein Keekwind ävwer hen, dat daet sik so köhrd; un det. DMaann wurr giroen (grauen). Do güng he staan, und seäd

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Buttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach, Butt,« seäd he, »miiyn Fru will Kaiser warden.« »Ga man hen,« seäd de Butt, »se is’t all.«

Daaro gieüng de Mann hen, un as he door köhm, so wöör dat ganße Slott von poleertem kMarmelsteen m,it albasternen Figuren und gollnen Zyraten. Vör de Döhr marscheerden de Soldaten, un se blösen Trumpeten und slögen Pauken un Trummeln: awerst iin dem FHuse da güngen de Baronen un Grawen upn Herzogen man so as Bedeenters herüm: do maakden se em de Dören up, de von luter Gold wören. Und as he herinköhm, dogor seet syne Fru up enem Troon, de wasöör vaon een Stück Gold, un wöör wol twe Myl hoog. Un hadd eene groote gollne Kroon up, de wasöör wdre Elen hoog un mit Briljanten un Karfunkelstween Ellbesett’t; in de ene Hand hochadde se den Zepter, bun in de annere Hand den Reichsappel, un up beyden Siisyden by eer daaoor stuünnen de Trabanten so in twe Regen, jümmer een lüttjer as de annere, von denm allergröttesten Riysen, de wöör twe Myl hoog, bet to denm allerlüttjesten Dwaark, de wasöör man so lang,root as miin lüttje Finger. VoUn vör eehr daar stuündnen so veele Fürsten und GHeravzogen,. daaDoor gieüng de Mann unntüschern staan, un seäd »Fru, biüst du nu Kaiser?« »Ja,« seäd se, »ick biün Kaiser.« »Ach,«Do sedgüng dhe Mstaann, un besacheeg se sik so recht, un as he se so’n Flach ansehn hadd, so säd he »ach, Fru, watt lett dat schöön, wenn du Kaiser biüst.« »Mann,« seäd se, »wat steaist du daaoor,? ick biün nu Kaiser, nu Wwill ick äawerst ook Paabst warden, ga hen tom Butt.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, »wat wiullst du man nich? Paabst kannst du nich warden, Paabst is man eenmaal in der ChKristenheait, dat kann he doch nich maken.« »Mann,« seäd se, »ick will Paabst warden, ga glyk hen, it möutt hüüt noch Paabst warden.?« »Ne, Fru,« seäd hde Mann, »dato Pmabstg ikan dem Butt nich makseggen, dat geait nich good, dat is to groff, tom Paabst kann de Butt nich maken.« »Mann, wat Snack!« säd de Fru, »kann he Kaiser maken, kann he ook Paabst maken,. gGa fuuoorts hen., Daarik gbünn Kaiser, ung deu büst man myn Mann, wult du wol hen,gaan?« Do wurr he bang un güng hen, em wöör awerst gansß flau, un zitterd un beewd, un de Knee un de Waden slakkertden em. Un dar streek so’n Wind äwer dat Land, un butde Wolken flögien, as dat düster wurr gegen Awend: de WBläder waiden von den Bömern, un dat Water wagüng un bruusd as kaakd dat, un platschd an dat Aever, un von feern seeg he de Scheepen, de schoten in der Noot, un danstßden un spruüngen up den Bülgen,. dDoch wasöör de Himmel in de Midde noch so’n beeitten blag:u in de Midd, awerst an den Siiyden, daaoor toog dat so recht rood up, as een swaaohr Gewitter. Dao gieüng he recht vörzufft << /ins>span class="c">(verzagt)an> staan, in de Angst un seäd

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Buttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach,« seäd de Mann, »miinse Fru will Paabst warden.« »Ga man hen,« se is’t all« säd de Butt, »se ist all.«

Daaro gieüng he hen, un as he daaoor kaöhmm, so wöör dattr asii en groote FKiruch mit lupter Pallasters ümgenwen. TrDoor drän,gd he sik dorch dat Volk: inwendig was tawer allens Mmilt dausend un dausend Lichtern erleuchtet, un syne Fru wöör in luter Gold gekledet, un seet noch up enem veel högeren Troon, un hadde dree groote gollne Kroonen up, un uüm eehr dar was so veel vaon geistliykem Staat, un up hbeyden Siiyden biy eehr daaoor stuündnen twee Reegen Lichter, dat gröttste so dick un groot as de aller gröttste Toormn, bet to datem alle rklütteensten Köäkenlicht; un alle de Kaisers un de Königen de legen vör ehr up de Kne, un küßden ehr den Tüffel. »Fru,« seäd de Mann, un sacheeg se so recht an, »biüst du nu Paabst?« »Ja,« seäd se, »ick biün Paabst.« »AcDo güng he staan, Frun seeg se recht an, un dat wöör as wenn he in de hell Sunn seeg. As he se do en MFlach ansehn hadd, so segt he »ach, Fru wat lett dat schöön, wenn du Paabst biüst. Se seet awerst ganß styf as en Boom, un rüppeld un röhrd sik nich, do säd he »Fru, nu wesy tofreden, nu du Paabst biüst, nu kannst du doch nixks meer warden.« »Dat will ick miy bedenken« seäd de Fru,. Mit daares gieüngen see beeyde to Bedd, awerst se wasöör nich tofreden, und de Girigkhait leet se nich slapen, se dachd jümmer wat se noch warden wull.

De Mann sleep recht good un fast, he hadd den Dag veel lopen, de Fru awerst kunn goor nich inslapen, un smeet sik von een Syd to der annern de ganße Nacht, un dachd man jümmer wat se noch wol warden wkullnn, un kunn sik doch up niks meer besinnen. Mit des giengwull de Sünn up. »hgaan,« un as se dat Morgenrood seeg, richt’d se, asik äwer End im Bedd, un seeg door henin, un as se uut denm Fenster de Sünn so herup kamen seeg, »ha,« dachd se, »kaunn ick nich ook de Sünn un de Maan upgaan laten?« D»Maarnn,« wurde se recht so grimmig, un stödd em mit derm Ellbagen Mainn ade Ribben, »Mwannak up, ga hen tom Butt, ick will warden as de lewe Gott.« De Mann was noch meist imn’n Slaap, awerst he veörschraock sichk so, dat he uut denm Bedd feeüll. »Ach,He Fru,« smeend he, »ghadd sink vörhöördi, un blreef siwk Pde Ogen uut, un säd »abch, Fru, wat säd’st. du?« »NeMann,« säd se, »wenn ik nich de Sünn un de FrMaan kan upgaan laten, un reemutt dat sico ansehn, dat Liivkdenn up,n »ickde biMaan nich ruhipgaan, unik kann dat nich uuthollen, weunn ichebb kene dgeruhige Sünn tund meer, dat ik se Mnich sülwst kann upgaan laten.« Do see,g unse kem so recht gräsig an, sdat em so’ni Schudder ooäwerleep. »Glyk upgaan lathen, ick mötwill warden as de lewe Gott.« »Ach, Fru,« seäd de Mann, un füll vör eer up de Knee, »dat kann de Butt nich,. Kaiser un Paabst kann he maken, awerik bidd dy, stla in dy un blyf Paabst Do kaöhm se in de Booshait, de Hoor flögenic ehr »Maso wild üm denn Kopp,« do reet sed sik dat Lyfken up, un sachgeef em eens mit dem Foot, un schreced »ik holl dat gräsnigch uut, »ickun wiholl warden ast denich längewer Gouutt, wult du hengaan?« gDo slööpd he siik hde Büxen toman, Buttn leep wech as unsinnig.«

Dat fBuur dten Mawer günng so döe Storchm, deun Glebruusder, dat he bkuum up dewtn vFör Ateng st,aan bkutenn: awder giHuser ung de StoBömer waiden üm, un date Ballarge Bömbeewden, un de Felsenstücken rumwllden igten de See, un de Himmel wasöör gansß pickswart, un dat dunnertd un blitzt: daar, sach maun in de See güng in so hoge swarte hoge Bülgen as Kirchentöörn un as Baarge, un de hadden habawen all eene witte Kroon vaon Schuum up. Dao schre he, un kun syn egen Woord nich hören,

»Mandntje, Mandntje, Timpe Te, Buttje, Buttje in der See, miiyne Fru, de Ilsebill, will nich so as ick wol will.«

»Na, wat will se denn?« seäd de Butt. »Ach,« seäd he, »se will warden as de lewe Gott.« »Ga man hen, se sitt all wedder in’n Pisßpoutt.«

Daaoor sitten se noch bet up üt upn diüssen Dag.


Weitere Vergleiche von "Von dem Fischer un syner Fru"